اثر سرمای دیررس شبانه بر اجزای فتوسیستم دو در سه کلن شالک (Populus nigra L.)

ارزیابی عملکرد فتوسیستم دو به‌عنوان پرانرژی‌ترین فتوسیستم که قادر به شکستن آب و تأمین الکترون مورد نیاز مرحله نوری فتوسنتز است، از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است. سرمای دیررس که به‌طور معمول در فصل رویش و در طول شب اتفاق می‌افتد، با آسیب رساندن به اندام‌های در حال رشد گیاه، موجب ضعف و حتی مرگ آنها می‌شود. در این پژوهش به‌منظور بررسی اثر سرمای دیررس شبانه بر اجزای عملکردی فتوسیستم دو و برخی از ویژگی‌های فیزیولوژیکی مرتبط با آن، نهال‌های سه کلن شالک (Populus nigra L.) به‌مدت سه شب در معرض حداقل دماهای شبانه 16، چهار، صفر و 20- درجه سانتی‌گراد قرار گرفتند. سپس نهال‌ها به‌مدت 14 روز در دمای بهینه به‌منظور بررسی توان احیا نگهداری شدند. داده‌ها با استفاده از مدل فاکتوریل با دو عامل کلن در سه سطح و حداقل دمای شبانه در چهار سطح به‌تفکیک برای مرحله تنش و احیا تجزیه و تحلیل شدند. نتایج نشان داد که عملکرد ماکزیمم و مؤثر فتوسیستم دو تحت تأثیر کارایی کمپلکس تجزیه‌کننده آب و فعالیت مخزن پلاستوکوئینون در کلن‌های مختلف روند کاهشی متفاوتی را نشان داد، به‌نحوی‌که کلن ایرانی حساس‌تر از کلن‌های دیگر بود. این تفاوت در ارتباط با محتوای قند محلول، پرولین، کلروفیل و نرخ نشت الکترولیت‌ها از غشای سیتوپلاسمی بررسی شد. همچنین روند بهبودی کلن‌ها در دوره احیا مقایسه شد.